W/Q : Naima Mohamed
Dhaqamo badan, oo ka mid ah dhaqanka Soomaalida, edbinta
iyo barbaarinta ubadka ayaa ah mowduuc muhim ah. In la dhiso
xiriirka ixtiraam ee ilmahaaga waa lama huraan. Xiriirka ixtiraam iyo kalgacayl leh ee ka dhexeeya waalidka iyo ilmaha waa tiir muhiim u ah koritaanka iyo horumarka ilmaha. Xiriirkan oo xooggan wuxuu door muhiim ah ka ciyaaraa caafimaadka maskaxeed, dareenka amniga, iyo horumarka bulsho ee ilmaha. Dhisidda xiriir ixtiraam oo jacayl leh aad la yeelatid ilmahaaga waa muhiimad weyn oo saameyn togan ku leh horumarka guud ee ilmaha. Xiriirkan wuxuu dhisayaa kalsooni, dareen amni, iyo xirfado bulsho oo wanaagsan. Sidaas darteed, ku dadaal inaad dhisto xiriir ixtiraam iyo jacayl leh si aad u aragto ilmahaaga oo ku kora jawi caafimaad oo farxad leh.Waa kuwan qaar ka
mid ah xeeladaha barbaarinta waxtarka leh ee kaa caawin kara hubinta in
ilmahaagu ku dhegeysto:
1. Isgaadhsiintu waa furaha
- Si
firfircoon u dhegayso: Waa inaad dhegaysataa fikradaha iyo dareenka
ilmahaaga. Tani waxay ku tusinaysaa inaad ixtiraamtay, taa beddelkeedana,
waxay u badan tahay inay ku ixtiraamaan oo ay ku dhegaystaan.
- Tilmaamo
cad: Bixi tilmaamo cad oo kooban. Iska ilaali inaad caddayso si aad u
hubiso in ilmahaagu si sax ah u fahmay waxa laga filayo iyaga.
2. Noqo mid joogto ah
- Deji
Xeerar Cad: Deji xeerar cad oo joogto ah. Joogteynta waxay caawisaa
carruurta inay ogaadaan waxa laga filayo oo ay fahmaan cawaaqibka falalkooda.
- La
Soco: Had iyo jeer raac cawaaqibka haddii xeerarka la jebiyo. Tani
waxay xoojinaysaa muhiimada qawaaniinta.
3. Xoojinta Wanaagsan
- Ammaan
iyo abaal-marin: Ammaan ilmahaaga marka ay raacaan tilmaamaha ama ay
muujiyaan dhaqan wanaagsan. Abaalmarinta sidoo kale waxay noqon kartaa mid
waxtar leh laakiin waa in si xikmad leh loo isticmaalo si looga fogaado
abuurista ku tiirsanaanta iyaga.
- Dhiirri-gelin:
Si joogto ah u dhiiri geli ilmahaaga, adoo xoogga saaraya dadaalkooda iyo
horumarkooda halkii ay ka ahaan lahaayeen natiijooyinka oo keliya.
4. Dhaqanka Wanaagsan
- Hoggaaminta
Tusaale: Carruurtu waxay inta badan ku daydaan waalidkood. Muuji
dhaqanka aad ka filayso ilmahaaga. Haddii aad muujiso ixtiraam iyo
dulqaad, ilmahaagu waxay u badan tahay inuu sidaas oo kale sameeyo.
- Deggan
iyo falcelinta la xakameeyey: Si degan uga fal celi xaaladaha, xitaa
markaad edbinayso. Tani waxay baraysaa ilmahaaga sida loo xakameeyo
shucuurtooda.
5. Deji rajooyin ku habboon da'da
- Faham Marxaladaha Koritaanka: La soco koriinka ku habboon da'da
ilmahaaga. Filashada badan waxay kuu horseedi kartaa niyad jab adiga iyo
ilmahaaga labadaba.
- Hababka Anshaxa: Isticmaal hababka edbinta ku habboon da'da iyo heerka
qaangaadhka ilmahaaga.
6. Wada Qaata Wakhti Tayo Leh
- Dejinta:
La qaado wakhti tayo leh ilmahaaga si aad u xoojiso xidhiidhkaaga.
Dhaqdhaqaaqyada sida ciyaarta, akhriska, iyo wada hadalka waxay dhisaan
kalsooni iyo isfaham.
- Muuji
xiisaha: U muuji xiisaha ay u hayaan hiwaayadaha iyo
dhaqdhaqaaqyadooda, taas oo ka dhigaysa inay dareemaan in la qiimeeyo oo
ay aad u jeclaystaan inay ku dhegaystaan.
7. Bar Xirfadaha Xallinta Dhibaatada
- Ku
Dhiirigelinta Madaxbanaanida: Bar ilmahaaga sida loo xalliyo
dhibaatooyinka si madax-bannaan. Tani kaliya ma dhisto kalsoonidooda
laakiin sidoo kale waxay ka caawisaa inay fahmaan sababta ka dambeysa
sharciyada iyo go'aamada qaarkood.
- Ka
dood cawaaqibka: Ka caawi inay fahmaan cawaaqibka dabiiciga ah ee
ficiladooda, taas oo ku dhiirigelisa inay ka fekeraan ka hor intaanay
samayn.
8. Ku edbi Jacayl iyo Adayg
- Dheelitirka
Jacaylka iyo Anshaxa: Hubi in ilmahaagu ogaado in si shuruud la'aan ah
loo jecel yahay, xitaa marka lagu edbinayo. Isku-dheelitirnaantani waxay ka
caawisaa inay aqbalaan edbinta iyagoon dareemin diidmo.
- Adag
laakiin Cadaalad ah: Ku adkeyso fulinta xeerarka laakiin waa in cadaalad iyo
faham aad ku fulisaa . Ka fogow ciqaabta adag ee keeni karta xanaaq.
9. Qiimaha Dhaqanka
- Ku
dara Dhaqanka : Isticmaalka qiyamka dhaqanka iyo dhaqamada xoogga saaraya ixtiraamka iyo
addeecidda si wanaagsan. Tan waxa ku jiri kara sheeko-sheeko, dhacdooyin
dhaqameed, iyo caadooyin abuura qiyamka muhiimka ah.
- Taageerada
Bulshada: La xidhiidh bulshadaada iyo waalidiinta kale si aad ula
wadaagto khibradaha iyo xeeladaha. Taageerada bulshadu waxay xoojin kartaa
qiyamka aad guriga ku barato.
10. Anshaxa Waxbarashada
- Sharax
Sababaha: Mar kasta oo aad edbinayso, u sharax sababaha ka dambeeya
xeerarkaaga iyo go'aamadaada. Fahamka wuxuu ka
caawiyaa carruurta inay aqbalaan oo ay gudaha u galaan sharciyada.
- Bar
Dareenka: Ka caawi ilmahaaga inuu fahmo sida ficilladoodu u saameeyaan
kuwa kale. Barista naxariista waxay u horseedi kartaa dabeecad tixgelin
badan.
Tusaalaha Muuqaalka Cadaynta
Ilmahaagu hadduu qabanaynin shaqada guriga ; qoddobadaan hoos ku xusan ayaa kaa caawin kara ;
- Si
cad ula xidhiidh: La fadhiiso ilmahaaga oo u sharax muhiimada samaynta
shaqada guriga. "Waxaan u baahanahay inaad dhammayso shaqada
gurigaaga sababtoo ah waxay kaa caawinaysaa inaad wax barato oo aad si
fiican u qabato dugsiga."
- Deji
Filashooyinka: Samee nidaam joogto ah. Maalin kasta ka dib
dugsiga, waxaad heli doontaa saacad shaqo-guri ka hor wakhti kasta.
- Daba-galka
Joogtada ah: Haddii ilmuhu aanu gudan shaqa-guriyeedka, hirgeli natiijada
hore loogu heshiiyey, sida wakhtiga shaashadda oo la dhimay.
- Xoojinta
Wanaagsan: Amaan markay dhameeyaan shaqadooda guriga. Shaqo aad
u fiican oo dhammaynaysa shaqadaada guriga! Hadda waxaad ku raaxaysan
kartaa wakhtigaaga ciyaarta.
- Habdhaqanka : U tus sidaad ugu heellan tahay shaqada ama hawlahaaga. Sida aad u haysato shaqada guriga, waxaan haystaa shaqo aan u
baahanahay inaan sidoo kale dhammeeyo.
- Hagaajinta
Da'da-Haboon: Haddii ilmahaagu aad u yar yahay, sii hagitaan iyo caawinaad
dheeraad ah oo ku saabsan shaqadooda-guri si ay uga caawiyaan inay
dhistaan caado-u-qaadista.
- Waqtiga
tayada iyo xiisaha: la fadhiiso iyaga inta lagu jiro wakhtiga shaqada
guriga. U muuji xiisaha waxa ay baranayaan oo sii caawi haddii loo baahdo.
- Bar
Xallinta Dhibaatada: Haddii ay la halgamayaan, ka caawi inay xal u
helaan intii aad siin lahayd jawaabaha. "Aan isla xisaabtano
dhibaatadan."
- Edbinta
Jacaylka: Haddii ay diidaan, adkayso laakiin jacayl. "Waan ogahay
inaadan jecleyn shaqada guriga, laakiin waa muhiim, aan si wadajir ah u
wada gudubno, ka dibna way ku raaxeysan karaa."
- Isdhexgalka
Dhaqanka: La wadaag sheekooyinka dhaqankaaga kuwaas oo xoogga saaraya
muhiimadda waxbarashada iyo dadaalka. La xidhiidh xubnaha qoyska ama
hogaamiyayaasha bulshada kuwaas oo xoojin kara qiyamkan.
Gunaanadkii
Markaad ku darto xeeladahan, waxaad dhisi kartaa hab
ixtiraam leh oo wax ku ool ah oo edbin ah taas oo ku dhiirigelisa ilmahaaga
inuu dhegeysto oo uu si qumman uga jawaabo. Anshaxu waa wax barid iyo hagid, ma
aha ciqaabta oo kaliya. Iyada oo la adeegsanayo isdhexgal joogto ah, kalgacal
iyo ixtiraam leh, waxaad kobcin kartaa xidhiidh adag, caafimaad qaba ilmahaaga
halkaas oo ay fahmaan oo ay ku qiimeeyaan muhiimada dhegeysiga iyo raacitaanka
hagida.
Comments
Post a Comment