Stresska.

 W\Q :Naima Mohamed

Stressku waa qayb muhiim ah oo ka mid ah nolosha casriga ah, wuxuu saameyn ku leeyahay dhinacyada kala duwan ee nolosheena, sida shaqada, xiriirada, caafimaadka, iyo xaaladaha dhaqaale. Inkastoo stressku uu yahay jawaab dabiici ah oo jidhka u samaynayo xaaladaha adag, hadana marka uu bato wuxuu noqon karaa dhibaato caafimaad oo khatar ah. Qodobkan waxa aynu ku faahfaahinaynaa waxa keena stresska, sida uu jidhka uga falceliyo, iyo talooyin lagu maarayn karo.

                                                  Maxaa Keena Stresska?

Stresska waxaa keena dhowr sababood oo kala duwan, kuwaas oo ka mid ah:

1. Shaqo: Cadaadiska shaqada, shaqo la’aanta, ama isbeddelada shaqada ayaa ah qaar ka mid ah sababaha ugu badan ee stresska keena.
2. Xiriirada: Khilaafaadka qoyska, saaxiibada, iyo lammaanaha ayaa si weyn uga qayb qaata stresska.
3. Caafimaadka: Xanuunada iyo xaaladaha caafimaad ee daran ayaa sidoo kale sababi kara stress.
4. Xaaladaha Dhaqaale: Dhibaatooyinka dhaqaale sida deynta iyo mushkiladaha lacagta ayaa ka mid ah sababaha ugu badan ee stresska.

                                       Sidee Jidhka uga Falceliyaa Stresska?

Jidhku wuxuu ku falceliyaa stresska iyada oo loo maro nidaamka “fight-or-flight”, taas oo keenta in hormoono sida adrenaline iyo cortisol la sii daayo. Hormoonadani waxay kicinayaan wadnaha, kordhinayaan neefsiga, iyo dhiig-kar-ka si jidhku ugu diyaar garoobo inuu la tacaalo xaaladda adag. Marka stressku uu noqdo mid muddo dheer ah, wuxuu keeni karaa dhibaatooyin caafimaad oo ay ka mid yihiin:

• Dhiig-karka
• Dhiig la’aanta 
• Xanuunada wadnaha
• Dhibaatooyinka caafimaadka maskaxda sida culeyska (depression) iyo walaaca (anxiety)

                                           Sida Loo Maareeyo Stresska

Maareynta stresska waxay u baahan tahay qorshe dhammaystiran oo ka kooban dhinacyo kala duwan:

1. Caafimaadka Jidhka:

   • Jimicsi: Jimicsigu wuxuu caawiyaa in la yareeyo hormoonada stresska, wuxuuna kobciyaa hormoonada farxadda sida endorphins.
   • Cunto Fiican: Cuntada caafimaadka leh waxay xoojisaa awoodda jidhka iyo maskaxda ee la tacaalida stresska.
   • Hurdada: Helidda hurdo ku filan waa muhiim si jidhku u soo kabto.

2. Caafimaadka Maskaxda:

   • Meditation iyo Yoga: Kuwani waa farsamooyin lagu dejiyo maskaxda oo si weyn u yareeya stresska.
   • Is-daryeelka Nafta: Qaado waqti aad ku qabato waxyaabaha aad jeceshahay si aad u nasato oo aad u raaxaysato.

3. Xiriirada Bulshada:

   • Taageerada Qoyska iyo Saaxiibada: Wadahadalka iyo wadaagga dhibaatooyinka waxay caawiyaan in la yareeyo culayska maskaxda.
   • Kooxaha Taageerada: Ka qayb qaadashada kooxaha taageerada waxay bixiyaan meel ammaan ah oo lagu wadaago khibradaha iyo talooyinka.

4. Maareynta Waqtiga:

   • Qorsheynta Hawlaha: Samayso jadwal iyo qorshe hawleed si aad uga fogaato cadaadiska wakhti lumiska.
   • Dejinta Yoolalka: U deji yoolal macquul ah si aad u yarayso niyad-jabka iyo culayska.

                                                            Gabagabo

Stressku waa qayb ka mid ah nolosha, laakiin waxaa jira farsamooyin badan oo lagu xakameeyo oo lagu yareeyo saamayntiisa. Hab-nololeedka caafimaadka leh, taageerada bulshada, iyo farsamooyinka dejinta maskaxda waxay yihiin qaar ka mid ah hababka ugu waxtarka badan ee lagu maareeyo stresska. Waa muhiim in la fahmo calaamadaha iyo sababaha stresska si loogu qaado tallaabooyin sax ah oo lagu yarayn karo saameynta taban ee uu ku leeyahay nolosheena.